فهرست محتوای این مقاله
1- سوسک ها coleoptera :
نام ( Coleo ) به معنای غلاف یا (Sheath ) است به این معنا که بال جلو در این حشرات تبدیل به ساختمانی غلاف مانند شده است که وظیفه حف ا ظت از بدن را انجام می دهد و نقشی در پرواز ندارد که به آن الیترون یا الیترا گفته می شود. در این راسته (سخت بالپوشان) حدود سیصد هزار گونه تا بحال شناخته شده اند.
این حشرات در محیط ها ی مختلف زندگی میکنند و از انواع مواد غذایی، درختان میوه، درختان جنگلی و گیاهان ز ینتی تغذیه می کنند.
در این راسته گروهی گیاهخوار نیز وجود دارند که تمام قسمت های گیاه را مو ر د هجوم قرار می دهند و بعضی دیگر نیز برگ خوار هستند. بعضی از آن ها از چوب و گروهی از حبوبات و خشکبار تغذیه می کنند. تعدا د ی از آن ها شکارگر می باشند و از انواع حشرات مضر تغذیه می کنند، دسته ای دیگر از این حشرات نیز آبزی هستند.
2- دوبالان diptera :
دوبالان یکی از بزرگترین راسته های حشرات را تشکیل می دهند که از نظر انبوهی جمعیت و تعداد گونه ها تقریبا در همه جا فراوانند. اکثر دوبالان به علت داشتن یک جفت بال ، به سهولت از حشراتی که کلمه ” Fly ” در مورد آنها بکار می رود نظیر ( Sawflies ، Dragonflies ، Stoneflies و … ) متمایز می شوند. این یک جفت بال ، بالهای جلویی بوده و جفت بال عقبی آنها به اندامهای برآمده کوچکی به نام هالتر یا شاهنگ تحلیل یافته اند که بعنوان اندام های تعادلی عمل می کنند.
قطعات دهانی دو بالان از نوع مکنده بوده ، اما تغییرات قابل توجهی در ساختمان قطعات دهانی افراد این راسته وجود دارد. در بیشتر آنها قطعات دهانی از نوع سوراخ کننده ( زننده ) می باشند. در عده ای مکنده یا لیسنده بوده و در تعدادی نیز این اندام ها بحدی کم رشد نموده که وظیفه ای انجام نمی دهند
راسته دو بالان دگردیسی کامل داشته و لارو اغلب آنها ماگوت (Maggots ) نامیده می شود. لاروها عموما بدون پا و کرمی شکل هستند. در خانواده های ابتدایی ( زیر راسته Nematocera ) سر معمولا خوب رشد کرده و آرواره های بالا بطور افقی حرکت می کنند.
3- پروانه ها یا بال پولک داران lepidoptera :
این راسته یکی از راسته های مهم حشرات بوده که از نظر تعداد گونه در درجه دوم میباشد (بعد از سخت بالپوشان ) مشخصات عمومی آنها عبارتند از :
مورفولوژی:
معمولآ دارای دو جفت بال غشایی که از فلسهای رنگارنگ پوشیده شده ، بی بالی به ندرت ، قطعات دهانی حشرات بالغ از نوع مکنده و فقط در یک خانواده micropterygidae از نوع جونده،خرطوم بلند یا کوتاه و مارپیچی ریا،لب بالا کوچک و بشکل نوار عرضی کوچکی در زیر صورت در قاعده خرطوم قرار گرفته است ،آرواره های بالا وجود ندارند ، و خرطوم از تغییر شگل گا لئای آرواره پاین به وجود آمده است.
بدن حشره از موهای کرکی و گاهی فلس پوشیده شده، شاخکها نخی، سنجاقی یا پروش ، لارو معمولآ کرمی شکل ، دارای بدن استوانه ای، علاوه بر 3 جفت پای سینه ای دارای 2 تا 5 جفت پای کاذب بر روی مفصل های 6-3 و 10 شکم که در انتها مجهز به قلاب (crochets ) می باشند بعضی از آنها فاقد پای سینه ای یا شکمی هستند خانوادهlycaenidae .قطعات دهانی لارو پولکداران جونده ، شاخکها کوتاه دارای 6 چشم ساده در هر طرف سر ،بدن ممکن است پوشیده از مو یا لخت باشد، شفیره غیر آزاد.(obtect) لارو عده ای از این حشرات گر چه ظاهرآ خطرناک به نظر میرسند ولی فقط عده معدودی از آنها تولید بوی نامطلوب کرده و یا دارای موهایی که به دست آسیب میرسانند ولی اکثر آنها بی خطر میباشند .
بیولوژی:
لارو پروانه ها معمولاً گیاهخوار هستند (به غیر از بید لباس و بعضی گونه های دیگر )از قسمتهای مختلف برگ ،میوه،چوب و ساقه علفی گیاهان تغذیه میکنند بعضی تولید گال میکنند، بعضی گونه ها آفت انباری بوده و از دانه ها میخورند معدودی از آنها نیز شکاری هستند، ولی حشرات کامل معمولآ از شهد گلها ،مایعاتشیرین و غیره، تغذیه میکنند.لارو پس از رشد کامل معمولآ پیله ابریشمی (coccoon) درست کرده و در آن شفیره میشود البته شفیره ممکن است لخت بوده به آن (chysalids) میگویند و ممکن است به قسمتهای مختلف درختان آویزان شود،و یا در محفظه خاکی و یا داخل برگها پیچیده شود،ماده ابریشمی توسط غدد بزاقی ترشح میشود.
4- بال غشاییان hymenoptera :
یکی از سودمندترین گروه‌های حشرات است. این راسته در برگیرنده تعدادی از گونههای پارازیتوئید و شکارگر حشرات است که نقش ارزندهای در ایجاد تعادل جمعیت گونههای مختلف دارد. هم چنین از مهمترین گرده افشانهای گیاهان بوده و تعداد کمی هم گیاهخوار میباشند. این راسته از نظر بیولوژیک و زیست شناسی بسیار متنوع بوده و تعدادی از آنها بصورت انفرادی زندگی میکنند و تعداد دیگری هم دارای زندگی اجتماعی در سطوح مختلف هستند. عالیترین سطح زندگی در برخی از گونههای این راسته مثل زنبورهای خانواده آپیده (Apidae) و زنبور عسل معمولی دیده میشود.
گونههای بالدار زنبورها چهار بال دارند که غشایی بوده و بالهای عقب کوچک‌تر از بالهای جلویی است و بوسیله قلابهای بسیار ریزی به نام هامولی (Hamuli) به بالهای جلو متصل میشوند و سبب هماهنگ شدن بالهای جلو و عقب به هنگام پرواز میشوند.
زنبورها دارای دگردیسی کامل هستند و شفیره آنها از نوع اکسریت (Exarate) یا آزاد است. در این نوع شفیره شاخک، پاها و بالها آزاد است و بنابراین شبیه به یک حشره کامل مومیایی شده بنظر می‌رسد. لاروها در تعدادی از زنبورها از نوع اروسی‌فرم (Eruciform) و در اکثر آنها از نوع ورمیفرم (Vermiform) هستند. لارو اروسی‌فرم زنبورها که مربوط به زیر راسته سیمفیتا(Symphyta) است از طریق بیش از پنج جفت پای کاذب شکمی یا پرولگ (Proleg) از لارو پروانهها تشخیص داده میشود.
5- سن ها hemiptera :
این راسته یکی از بزرگترین راسته‌های حشرات است. مهمترین خصوصیت مورفولوژیک این حشرات ساختمان بالِ جلو است. بال جلو در قسمت قاعده‌ای، ضخیم و چرمی شده است و از قسمت‌ها و نواحی مختلفی تشکیل میشود که عبارتند از:
۱- Corium
۲-Clavus
۳- Cuneus
و بخش‌های دیگر که، در تفکیک خانواده‌های سن‌ها اهمیت زیادی دارد.
البته این بخش‌ها در همه سن‌ها وجود ندارد، بخش انتهایی بال جلو کاملاً حالت غشایی دارد و دارای تعدادی رگ‌بال است. که این قسمت در تفکیک خانواده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
قطعات دهانی سن‌ها از نوع زَنَنده مَکَنده است، بنابراین از شیره گیاهی و در مواردی از خون تغذیه میکنند. سن‌ها به دو گروه اصلی خشکی‌زی و آبزی تقسیم میشوند. گونههای خشکی‌زی تعدادی شکارگر هستند و از گیاهان و خون انسان و سایر جانوران استفاده میکنند. یک بخش عمده از سن‌ها نیز آبزی هستند.
سن‌ها دارای تعداد زیادی زیر راسته هستند که مهمترین زیر راسته‌ها عبارتند از:
1- Cimicomorpha
2- Pentatomorpha
3- Nepomorpha
4- Gerromorpha
6- سنجاقک ها odonata :
سنجاقکها شکارچیان سریعی هستند که طعمه خود را در هوا شکار میکنند آنها به طور استثنایی قدرت دید بالایی دارند و می‌توانند حشرات در حال پرواز را تعقیب کنند و پاهای تیغه دار خود را در بدن طعمه فرو کنند بر خلاف این دسته از سنجاقکها سنجاقکهای یکروزه پرندگان ضعیفی هستند سنجاقک یکروزه بالغ غذا نمی‌خورد آنها طول زندگی کوتاهشان فقط می‌توانند جفت‌گیری کنند و تخم بگذارند.در طول دوران کربونیفر بعضی از سنجاقکها دارای بالهایی به طول 61 سانتیمتر (2 پا) بودند بزرگترین گونه از خانواده سنجاقکها امروزه جزو سنجاقکهای بزرگ آمریکای جنوبی هستند که بالهایی به طول18 سانتیمتر(7اینچ) دارند سنجاقکها جزو سریعترین حشرات پرنده هستند بعضی از این سنجاقکها می‌توانند در فواصل کوتاه با سرعت 56 کیلومتر (35 مایل) در ساعت پرواز کنند.
7- چوبک مانندها phasmida :
اکثر افرادی که به کشور استرالیا سفر می کنند با موجودی آشنا می شوند که شاید یکی از جالبترین حشرات باشد. نام این حشره بر گرفته از خصوصیات ظاهری آن است. اگر به دقت نگاه کنید متوجه می شوید شبیه به ترکه های درخت و یا شبیه به برگهایی هستند که از آن ها تغذیه می کنند. و اگر آنها را نشناسید در طبیعت هرگز آنها را تشخیص نمی دهید. این حشرات متعلق به راسته ی phasmida هستند. phasmida مشتق از کلمه لاتین phasma به معنای ظاهر فریبنده است. زیرا یافتن این حشره برای کسانی که در جمع آوری ان تجربه هم دارند در محیط طبیعی کار سختی است.
شکل ظاهری:
در برسی های ابتدایی فقط چهار پا در این حشره دیده می شود اما اگر از نزدیک به آن نگاه کنید دو شاخک مشاهده می شود که در واقع پاهای جلویی هستند که در بین آنها شاخک ها وجود دارند. پاهایی که در ناحیه سری در قسمت جلویی بدن قرار دارند زمانی که حشره در یک محل ثابت است و یا مشغول غذا خوردن است در حالت استراحت قرار دارند.
آنها بدنی سه قسمتی شامل سر ,سینه و شکم دارند اما در هر حال تشخیص این اجزا از هم کمی مشکل است. به طور معمول حشره چوبک اغلب به صورت کاملا ثابت و بی حرکت در محل خود باقی می ماند تا زمانی که محلی که در آن مخفی شده دچار اشفتگی نشود به سکون خود ادامه می دهد.
حشرات چوبک مانند به طور جزئی توانایی باززایی و احیا اندامها را دارند. اگر پای خود را از دست بدهند و یا اینکه پای آنها خراب شود به زودی با رشد سریع , خود را به فرم قبلی بر می گردانند. در بعضی مواقع پوست اندازی های متوالی گزارش شده است. توانایی پوست اندازی به آنان قدرت بالایی در جهت افزایش طول می دهد به طوری که در ازای هر بار پوست اندازی اندازه حشره به طور قابل ملاحظه ای بزرگی می شود (در جهت طولی). گاهی این حشرات پوست های حاصل از پوست اندازی خود را می خورند. حشره چوبک مانند ,طویل ترین حشره دنیا محسوب می شود.
گاهی بر روی پای آنان زوائد خار مانند و بر روی پوست ,مواد شیمیایی ترشح کننده دفاعی نیز وجود دارد. در بعضی از گونه ها بال های روشن دیده می شود که مختصری باز می شوند آن هم برای دفع حشرات و یا حیوانات غارتگر.
آنها در تمام طول روز به صورت بی حرکت از شاخه و یا برگها آویزان می شوند و وقتی هوا تاریک شد حرکت کرده و شروع به غذا خوردن می کنند.نکته جالبتر اینکه ,چوبک ها قدرت یادگیری و دست آموزی فوق العاده بالایی دارند
