لوبیا روغنی یا سویا با نام علمی Glycine max L. گیاهی است یکساله از تیره نخود (Leguminosae) که بصورت بوته ای استوار و نسبتاً پر برگ رشد می کند .
گرده افشانی در لوبیا روغنی بصورت خودگشنی است . میزان دگرگشنی به فعالیت حشرات بستگی دارد .
نیامهای رسیده برنگهای زرد ، خاکستری ، قهوه ای یا سیاه دیده می شود .
لوبیا روغنی گیاهی است کوتاه روز که بیش از هر محصول زراعی دیگر نسبت به طول روز حساسیت نشان می دهد .
لوبیا روغنی در گروه گیاهان گرمادوست قرار دارد و از این لحاظ تا حد زیادی مشابه ذرت است . به گرما و نور فراوان نیاز دارد و به سایه اندازی علفهای هرز حساس است .
لوبیا روغنی به خشکی حساس است . بذر در مرحله سبز شدن به زیادی رطوبت نیز حساسیت نشان می دهد .
به شوری خاک حساس است . اسیدیته حدود خنثی تا کمی اسیدی برای آن مناسب می باشد .
ارقام لوبیا روغنی را می توان از لحاظ مورد مصرف در سه گروه علوفه ای روغنی و حبوبات قرار داد.
تناوب زراعی: بطور کلی موقعیت لوبیا روغنی در تناوب زراعی همانند حبوبات است و می توان بعنوان فزاینده باروری خاک در تناوب قرار گیرد .
شبدر ـ ذرت ـ گلرنگ ـ گندم
یونجه ـ سیب زمینی ـ حبوبات ـ گلرنگ ـ جو ـ آیش
کود شیمیایی: چنانچه لوبیا روغنی برای اولین بار در مزرعه ای کشت می شود بهتر است بذر آنرا با باکتری تثبیت کننده ازت تیمار نمود .
تولید هر تن دانه لوبیا روغنی موجب خروج 60 تا 70 کیلو ازت ، 15 الی 20 کیلو اکسید فسفر و 20 تا 25 کیلو اکسید پتاسیم از خاک می گردد . لوبیا روغنی توان زیادی در جذب مواد غذایی از خاکهای فقیر دارد و همانند بادام زمینی می تواند در این خاکها رشد خوبی داشته باشد ، بهرحال برای حصول حداکثر عملکرد لازم است که مواد غذایی کافی در خاک قرار داد . مقدار کود مورد نیاز لوبیا روغنی می تواند صفر تا 120 کیلو در هکتار ازت و 45 تا 90 کیلو اکسید فسفر باشد .
در این شرایط ممکن است تا حدود 50 کیلو در هکتار اکسید پتاسیم نیاز باشد .
تاریخ کاشت: حداقل حرارت خاک برای جوانه زدن و سبز شدن لوبیا روغنی حدود 15 درجه سانتیگراد و حرارت مطلوب آن حدود 30 درجه سانتیگراد است .
آبیاری: معمولاً اولین آبیاری را بلافاصله پس از کاشت انجام و خاک را تا عمق حدود یک متر خیس می کنند . دومین آبیاری بفاصله کمی بعد از آبیاری اولی و بسیار سبک انجام می شود تا سبز شدن تسهیل گردد .
کنترل علفهای هرز: توان لوبیا روغنی در مقابله با علفهای هرز ، بخصوص در شرایط افزایش فاصله ردیفهای کاشت بسیار کم است .
لوبیا روغنی به بسیاری از علف کشها حساس است .
علف کشهای قبل از کاشت مانند تریفلورالین ، اپتام و لاسو و علف کشهای قبل از سبز شدن مانند داکتال را می توان برای کنترل علفهای هرز لوبیا روغنی مورد استفاده قرار داد .
آفات و امراض: از آفات اختصاصی لوبیا روغنی می توان پروانه دانه خوار Etillo zinkenella را نام برد که به سایر حبوبات نیز خسارت می زند . کنترل این آفت با شخم پائیزه ، یخ آب زمستانه و تناوب زراعی بصورت عدم کاشت کلیه حبوبات برای 2 تا 3 سال در ناحیه امکان پذیر است . کنترل شیمیایی با مشاهده مداوم مزرعه از اوایل رشدو انجام سمپاشی با ظهور پروانه ها و مشاهده اولین آثار خسارت امکان دارد . استفاده از سموم گوزاتیون و دیپرتکس و تکرار سم پاشی پس از 7 الی 10 روز از نوبت اول توصیه شده است .
بیماریهای سفیدک داخلی لوبیا روغنی ، بیماری لکه ارغوانی لوبیا روغنی و موزائیک لوبیا روغنی بطور پراکنده و با خصارت غیر اقتصادی در مزارع لوبیا روغنی ایران مشاهده شده اند .
ظاهراً عامل بیماری بوته میری لوبیا روغنی در ایران قارچی است بنام Rhizoctonia solani فآفت
که ساپروفیت اختیاری است . مبارزه با این قارچ با انتخاب ارقام مقاوم ، زهکشی زمین و ضد عفونی بذر بوسیله قارچ کشهای سیستمیک مانند تیابندازول و بنومیل می باشد .
برداشت: معمولاً برداشت لوبیا روغنی هنگامی انجام می شود که نیامها زرد و خشک شده اند
موارد استفاده: دانه خشک لوبیا روغنی 14 تا 20 درصد روغن و 30 الی 40 درصد پروتئین داد . ارقام روغنی دارای پروتئین کمتر و روغن بیشتری هستند .
کنجاله لوبیا روغنی را برای تغذیه دام مصرف می نمایند . اما مصرف کنجاله لوبیا روغنی در کشورهای صنعتی برای تهیه گوشت گیاهی با گوشت لوبیا روغنی در کشورهای صنعتی برای تهیه گوشت گیاهی یا گوشت لوبیا روغنی معمول است
